Hallo allemaal,
Bijgaand de groepsfoto die we maakten tijdens de Scholingsdag op 3 december jongstleden. Ik hoop dat iedereen die erbij is geweest terugkijkt op een mooie en leerzame dag over ‘Het Rode Boek van Jung en Psychosynthese’.
’s Middags hebben de deelnemers in vijf groepen een samenvatting gemaakt van een deel van het e-boek ‘Jung and Psychosynthesis’ van Roberto Assagioli en hierover een presentatie gegeven.
Na afloop heeft Marloes Broos hier weer een samenvatting van geschreven waarin alle gegeven presentaties en daarmee het hele e-boek zijn weergegeven. Haar tekst kun je hieronder lezen.
Met hartelijke groeten, Annemieke
SAMENVATTING E-BOEK JUNG EN PSYCHOSYNTHESIS
door Marloes Broos
Deel I
De structuur van de psyche
Binnen het psychische leven van de mens onderscheidt Jung vier functies: Lichaam, gevoel, denken en intuïtie. Jung en Assagioli, beiden, benadrukken de waarde van de intuïtie en het belang en de noodzaak van het ontwikkelen van deze functie. Omdat Assagioli voorgaande vier functies niet afdoende acht om een volledige beschrijving te geven van het psychisch leven voegt hij hier nog aan toe: wil, verbeelding en verlangen/impulsen, waarbij de wil een centrale plaats inneemt binnen psychosynthese. Opmerkelijk is dat Jung veel aandacht besteedt aan beelden en symbolen maar hij de verbeelding niet als een aparte functie onderscheidt. De ster-diagram hieronder geeft de structuur van de psyche weer volgens Assagioli.
De richting van de vitale interesse
Een van Jung zijn waardevolle bijdragen is de omschrijving van twee fundamentele psychologische types. Hij maakt onderscheid tussen het extraverte type, bij wie de richting van de aandacht bij voorkeur naar buiten is gericht en het introverte type bij wie de aandacht primair naar binnen is gericht. Op deze twee typen, gecombineerd met de vier functies (lichaam, gevoel, denken en intuïtie) baseert hij 8 typen: extravert lichamelijk, extravert emotioneel, extravert mentaal, extravert intuïtief en de vier daarmee overeenkomende introverte typen. Assagioli voegt hieraan toe dat verschillende richtingen onderscheiden kunnen worden op het vlak van iedere functie. Iemand kan bijvoorbeeld lichamelijk extravert georiënteerd zijn, emotioneel introvert, mentaal extravert en zijn wil kan ook extravert of introvert gericht zijn. Ook maakt Assagioli onderscheid tussen een actieve en passieve houding, gerichtheid op de hogere aspecten of de lagere aspecten van de psyche en onderscheid in kwaliteit. Zowel Jung als Assagioli waarschuwen voor de neiging om mensen te ‘labelen’ en wijzen er met nadruk op dat wij hiervoor dienen te waken.
De belangrijkste bijdrage van Jung aan de psychologie van het onbewuste is zijn pionierend onderzoek geweest naar het collectieve onbewuste en de invloed daarvan op de individuele psyche. Tot dan toe was er alleen nog aandacht voor het persoonlijke onbewuste onder invloed van Freud. Verder bouwend op de grond die Jung heeft gelegd, onderscheidt Psychosynthese – anders dan Jung – in haar mensbeeld vier niveaus van onbewust zijn: lager, middel, hoger en collectief. Psychosynthese voegt het hogere onbewuste toe en houdt zich bezig met de synthese van al deze gebieden. Zowel Jung als Assagioli waarschuwen voor de neiging om van het onbewuste ‘iets’ te maken (Assagioli benadrukt dat het onbewuste steeds een tijdelijke conditie is van psychische inhouden) en zijn het erover dat beelden en symbolen die vanuit het onbewuste naar boven komen meerdere betekenissen kunnen hebben.
Deel II Begeleiding
Er zijn duidelijke overeenkomsten in de benadering van Jung en Assagioli. Beiden streven individuatie na en integratie en synthese van de persoonlijkheid. Zij prefereren de mens te begrijpen vanuit zijn gezonde wezen. Dat wil zeggen dat zij er in hun aanpak niet op gericht zijn om mensen van hun problemen en ongemakken af te helpen en te bestrijden waar zij aan lijden maar in plaats daarvan te (h)erkennen waar zij aan lijden en te onderzoeken waarom dit er is. Beiden stemmen in hun aanpak af op de persoon in plaats van op de aandoening die iemand heeft. Naast een grote overlap in hun therapeutische programma zijn er ook verschillen in aanpak. Jung richt zich meer op het herkennen van anima, animus en schaduw en maakt gebruik van droomanalyse. Psychosynthese maakt meer gebruik van de ‘wakkere droom’ door middel van geleide visualisaties en evocatieve technieken zoals muziek, beelden en woorden. Jung wijst op de gevaren van de instroom van elementen en inhouden uit het onbewuste, zeker die afkomstig zijn vanuit het collectieve onbewuste maar schenkt weinig aandacht aan de ontwikkeling van een sterk Ego. Assagioli daarentegen legt de nadruk op de actieve ontwikkeling van een stabiele persoonlijkheid en training van de wil en geeft het ego daarin een belangrijke rol om onbewuste inhouden in beheer te nemen en te kanaliseren.
Zowel de begeleiding van Jung als Assagioli is er onder meer op gericht om het Zelf te ontdekken en daaromheen de persoonlijkheid opnieuw te ordenen richting synthese alleen zij verschillen in hun opvatting van het Zelf. Jung beschouwt het Zelf als een psychologisch concept dat bemiddelt tussen het onbewuste en bewuste. Assagioli omschrijft het Zelf als een spirituele werkelijkheid die bestaat en ervaren kan worden en geeft het Zelf een plaats bovenin het mensbeeld van psychosynthese. Daar bevat het zowel een individueel als een universeel aspect. Deze verschillende opvattingen van het Zelf hebben consequenties voor hun aanpak in relatie tot de transformatie van de persoonlijkheid. Volgens Jung verloopt dit proces spontaan door de aanwezigheid van de therapeut. Assagioli ziet hier een meer actieve rol in weggelegd voor de psychosyntheticus om de opdrachtgever aan te moedigen zijn persoonlijke psychosynthese ter hand te nemen en benadrukt dat de psychosyntheticus fungeert als een extern verenigend centrum voor de opdrachtgever. Daarom doet het er toe wie de psychosyntheticus is en de mate waarin deze aandacht besteed aan zelf-educatie. Assagioli hecht groot belang aan de relatie en de actieve rol die de psychosyntheticus daarin speelt. Zowel Jung als Assagioli omschrijven de synthese van de persoonlijkheid als een levenslange leerweg, Assagioli merkt daarbij op dat het einde van de relatie belangrijk is maar dat de relatie na het einde van het traject in een andere hoedanigheid kan worden voorgezet.
Deel III Educatie en Therapie
Jung en Assagioli zijn het erover eens dat de transformatie en synthese van de persoonlijkheid een natuurlijk proces is dat zich, als vanzelf, voltrekt door de creatieve werking van beelden en symbolen die opkomen uit het onbewuste. Waar ze in verschillen is dat Jung afraadt om actief in dit proces te interveniëren, Assagioli daarentegen is van mening en dat deze processen effectief ondersteund kunnen worden door actieve samenwerking met de bewuste persoonlijkheid en vindt dit belangrijk om twee redenen:
Het doel van de begeleiding bij Jung is individuatie. Jung verwijst er weliswaar naar dat individuatie ertoe zal leiden dat we meer gevoel krijgen voor onze omgeving en bijgevolg een bijdrage zullen leveren aan deze gemeenschap maar de methode van Jung is niet zodanig ontwikkeld dat deze de andere mens werkelijk helpt in te wijden en leven in een gemeenschap met andere mensen. Hij plaatst het individu en de gemeenschap eerder tegenover en in conflict met elkaar en wijst op de druk van individu om te conformeren aan de massa. In zijn methodiek blijf Jung daarom steken op het niveau van het middelste onbewuste, het gebied van de tegenstelling. Dit is waar Assagioli verschilt in zienswijze van Jung en verdergaat: psychosynthese wijst op, en benadrukt, het belang van het spanningsveld tussen individu en omgeving. Haar methodiek is er op gericht om dit spanningsveld in leven te houden, want juist in deze creatieve spanning worden hogere aspiraties en het verlangen naar een gedeelde werkelijkheid opgewekt. Vanuit de spanning van de tegenstelling reiken we uit naar een gebied wat de tegenstelling verheft. Psychosynthese ziet het als een van de voornaamste taken van de begeleider om het individu wakker te maken aan hogere gevoelens en waarden en het individu aan te moedigen daar in de gemeenschap uitdrukking aan te geven en is in die zin gericht op dienstbaarheid aan het groter geheel.
